Košarka je sport u kojem se dva tima od po 5 igrača bore postići što više poena (koševa) ubacivanjem lopte kroz obruč protivničkog tima, uz skup određenih pravila. Izumeo ju je Kanađanin James Naismith 1891. godine, ustanovivši 13 osnovnih pravila. Iako je košarka primarno američki sport, ubrzo je postala i međunarodni i danas gotovo da nema zemlje u kojoj se ne igra. Olimpijski status stekla je 1936. To je sport i za muškarce i za žene. Igra se u 2 glavne verzije: američkoj NBA i međunarodnoj FIBA. Između NBA i FIBA-e postoji niz razlika: dužina trajanja utakmice, broj ličnih grešaka, dimenzije terena, ograničenja itd. Po pravilima koje propisuje FIBA, igraju se sva važna međunarodna takmičenja. Po njima se igra i u Bosni i Hercegovini.
Dok je takmičarska košarka isključivo dvoranski sport koji se odvija na terenu za košarku, manje regulirane vrste košarke mogu se igrati i kao spoljni sport na podlogama različitim od parketa, koji je standard za takmičarsku košarku.
Dok se uobičajena takmičarska košarka odvija pod strogim i tačno određenim pravilima, razne vrste košarke s manjim brojem pravila učinile su košarku bližom svim ljudima. Košarka je danas jedan od najgledanijih sportova na svetu.
Pravila košarke (FIBA)
Osnovni rekviziti bez kojih je košarkaška utakmica nemoguća jesu lopta i teren, koji mora biti ravan i dimenzija 28 x 15 m. Na terenu se nalaze koševi s tablom, obručem i mrežicom, te linije. Metalni obruč nalazi se na 3.05 m visine od zemlje. Lopta za muškarce ima obim od 76 cm i masu od 600 g, dok za žene masa lopte iznosi 540 g, a obim 73 cm.
Cilj igre je ubaciti loptu u koš protivničkog tima. Igru kontrolise 1 glavni, 2 pomoćne sudije i delegati koji zapisuju prekršaje i mere vreme. U jednom timu su 5 glavnih i 7 rezervnih igrača. Broj izmena je neograničen, međutim, vrše se u prekidu igre. Lopta ubačena u koš izvan zone od 6.75 m (do sezone 2010/2011. bilo je 6.25 m) boduje se s 3 poena. Koš iz unutrašnje zone vredi 2 poena, a koš s linije za slobodna bacanja 1 poen. Igra traje 40 minuta (4 x 10). Vreme se meri štopericom i meri se vreme stvarne igre. To znači da, kada se igra zaustavi zbog nekog prekršaja, zaustavlja se i sat. Zbog toga košarkaške utakmice traju u proseku 2 sata. Igra započinje kada sudija podbaci loptu između dvaju igrača iz oba tima koji skaču u centralnom krugu i bore se za loptu. To je tzv. mrtva lopta. Ona se dosuđuje kad je drži više igrača odjednom ili se ne može procijeniti čija je lopta. Lopta se po terenu prenosi vođenjem ili dodavanjem između igrača. Lopta koja se nađe izvan terena, tj. koja dodiruje zemlju, predmet ili igrača izvan terena, jeste lopta u autu i dosuđuje se lopta za protivnički tim koji je izvodi s linije gde je prekršaj napravljen.
Lopta se vodi odbijanjem o zemlju, pri čemu ruka mora biti iznad lopte jer je u protivnom to prekršaj (nošena lopta). S loptom u rukama igrač sme učiniti samo 2 koraka. Jednom vođena lopta ne sme se voditi još jednom (dupla). Ako se s loptom u rukama napravi više od 2 koraka, sudija dosuđuje korake. U sva tri slučaja loptu preuzimaju protivnički igrači, koji je izbacuju iz auta u visini mesta gde je prekršaj učinjen. Kada napad počne, igrači u čijem je posedu lopta moraju preći na drugu polovinu terena za 8 sekundi. Kada se pređe polovina terena, lopta se ne sme vratiti u vlastitu polovinu. Takođe, napadački igrač u svojim rukama sme imati loptu u trajanju od 5 sekundi dok mu odbrambeni igrač pokušava uzeti loptu. Prilikom tzv. skok-šuta igrač mora izbaciti loptu prije ponovnog kontakta sa zemljom. Bitno pravilo jeste i da igrač u svojstvu napadača u reketu ne smije biti duže od 3 sekunde. Ova pravila su određena tako da nagrade efikasnu odbranu. Nakon kršenja bilo kojeg od navedenih pravila dosuđuje se lopta za protivnički tim. Loptu koja ima silaznu putanju prema košu odbrambeni igrač ne sme dodirnuti jer se u protivnom računaju poeni za napadački tim.
U košarci je fizički kontakt neizbežan, te stoga postoji niz pravila koja se bave ovim pitanjem. Tokom igre protivnički igrač ne sme se udariti, tj. s njim se ne sme ostvariti grubi fizički kontakt ili faul. Igraču koji počini faul dosuđuje se lična greška. Ako se igrač koji vodi loptu faulira, igra se prekida i nastavlja izvođenjem lopte iz auta, gde je učinjen prekršaj. Ovo ne važi ako je u jednoj četvrtini tim učinio više od 4 lične greške. Ako je igrač nad kojim je učinjen faul bio u prilici za šut, dosuđuju se slobodna bacanja u zavisnosti od pozicije (3 ili 2 poena). Ako igrač nad kojim je počinjen faul postigne koš, poeni se priznaju i dosuđuje se dodatno slobodno bacanje. Nakon učinjenih 5 ličnih grešaka igrač napušta igru do kraja utakmice. Određivanje faula je različito i varira od lige do lige, od sudije do sudije. FIBA za određenje faula koristi princip zamišljenog cilindra (zamišljeni prostor oko igrača). Ako se protivnički igrač nađe u ovom prostoru, to je potencijalni nedozvoljeni fizički kontakt.
Pored lične greške, postoji i tehnička greška, koja se sudi ako se igrač ili trener ponaša nesportski. Sudija ima pravo i diskvalifikovati igrača ili trenera zbog nedoličnog ponašanja. Isto tako lopta u toku igre ne sme dodirnuti nogu. Ako lopta dodirne nogu protivničkog igrača, lopta se izvodi iz auta i mere se nove 24 sekunde za napad. Ako lopta dodirne nogu igrača koji vodi loptu, onda se lopta daje protivničkom timu.
Mere i trajanje napada najčešće variraju između turnira i organizacija.
Smisao igre je premašiti broj koševa (poena) druge ekipe ubacivanjem lopte kroz obruč protivničkoga koša, pod uslovom da je lopta ušla kroz obruč odozgo, te sprečavanje protivničke ekipe da ubaci loptu kroz koš ekipe koja se brani. Pokušaj ubacivanja lopte u koš zove se udarac ili šut.
Нема коментара:
Постави коментар